Maore iyo département ya shifarantsa ɓe rasulmali za shilamiziki zahe zija ha mparanyiso wa nishani nyengi moni na ya masiwa ya Komori. Masiwa yani ya harimwa yi ɓahari ya Mozambique ɓayina Ɓushini na Zanzibar. Zini utamaduni za parihana ulawana na wa mrima, wa ɓushi watru wa ɓara la ãraɓu, wa hindi na watru wa shi ulaya. Iyo ɗe yi mana ʋuliyo nahawu ha nahawu ya zombo za lamiziki Maore. Risumutaãrishiyani ʋani muje muwone ujuzi wa mafundi wa fanyawo zombo zini. Zombo za hetsiwa mafungu ma nne : membranophones, idiophones, cordophones na aérophones.

Moni mwa udjama wa zombo za lamiziki zi vumawo hasiɓaɓu ya zi ngwe zahe. Ngwe izo usinywa, awu ha uguruwa zi za, awu ha uvudziya. Tsano ɓaãndwi yazo uparhana maore vanu. Harimwa izo, uʋwa yi violon ini iʋingwa ulawiya ʋwendze. Kinyume na iyo, uʋwa li dzendze na li gabusi zombo za shiutamaduni ziliyo muhimu uhifadhuiwe, tsena zi somedzewe. Moniʋaʋo, taãbu ya upara zana za ufanya zi zombo, uɗuhazi wa mafundi wa fanyawo wala kawasupara wanazoni. Na umbadiliyo wa namna lamiziki ziremwawo Maore zisu tsongesha amba zombo zini za mahiɓuni. Atadjeli za muhimu ha uwonesa yisura ya utamaduni washi Maore, mbili moni mwazo madza zihiɓu harimwa ya malangadzo ya lamiziki ya shiaʋasa.

Dzendze

Dzendze lilawiya Ɓushini na woho lilo uhiriwa marouvany awu vata. Dzendze lini furuku likawo mfano wa ini ihiriwawo valiha shiɓushi. Litsambaliha harimwa piya ya masiwa, mfano Ndzuwani lilo uhiriwa ndzédzé. Ngwe zahe nane, tsena utriwa harimwa ya maʋesi maɓole ya li furuku. Furuku lilo, maʋesi maɓole urumiliwa kontreplaque ya matiti urumiliwa muri wa sapin. Harimwa maʋesi maɓole ʋahali zi keme zi lawawo, mizumari minane utriwa ha ulimba zi ngwe (mara nyengi ngwe za telefoni awu za mabiskileti) izo uʋira mara nyengi harimwa yi mizumari. Urumiwa wana magudru wa mɓambo wa huma hawu linganisa yi shombo. Shombo iyo ukadzwa harimwa ya maʋaja ya mgadzizi, iyo ungadziwa hawu gudzusa na udzonya kofu zi ngwe, neka sawa sawa awu moja moja, hawu zunguha mvumiyo wa lingana na yi himbo. Lewo ʋanu dzendze kalisu jiviya hanguvu wana damu. Atadjeli umfanyiliyo wahe mwangu, dzendze lini utsaha fundi mhodari wa ulilinganisa zi trongo. Haizo, la mahiɓuni mawuri de watru wa li ngadzawo.

Dzendze lava

Dzendze lava, shimaore dzendze ɗile ini uhasiɓiwa moni na zini zihiriwawo shizungu arcs musicaux, mawuri ɗe shombo ya shi Ɓushini ihiriwawo jejo lava, awu shombo ya shi Larnyõn ijulihanihawo ha lidzina la bobre awu tsena ya shi Sesheli ihiriwawo bonm. Ini shombo ya ngwe moja ikawona shitsuva iʋawo nguvu zi keme, iyo ungadziwa ha urema mwana gudru wa muri harimwa yi ngwe. Mngadzizi utsengedza yi shitsuva ile agawudze zi keme. Dzendze lava lini lihiɓu muhalasi harimwa yi shisiwa ya Maore rangu mwaha alifu mbili wa ngiya. Ilazimu ʋutwaliwe mpango wa uregeza shombo ini ha urumiya ya maãrifa ya zi tsi madjirani zi liyonawo mfano wayo.

Dzendze ya shitsuva

Furuku la shitsuva la ungiwa muri liyeneha harimwa maɓavu mengi ya li ɓahari la hindi, mawuri Ɓushini (ʋahali li hiriwawo lokanga voatavo, tsitzé, jejy), harimwa ya masiwa ya Maurice na Seychelles (zez), Zanzibar (zez), awu Ɓara la mrima (enzeze).

Dzendze ya shitsuva la shimaore ufanyiwa na muri kawu ʋereha tsena mwambamba (hale woho wakoka muri wa mnyamba, lewo ufanyiwa ha muri wa sapin). Lilo ukana magantra ya sikidziwawo shitsuva yikawo ɗe li furuku la keme. Uka tsena ngwe traru (za mkoma awu misi), zi mbili ufungwa uʋandre na uʋandre wa umuri, ya raru utriwa harimwa ya magantra. Dzendze ya shitsuva za lewo ufanyiwa ha urumiya mizumari ya gitari ya triwawo harimwa umuri, namna iyo, kaʋuka tsena mizumari ya mɓambo mawuri ɗe hale. Shiʋimo za lamiziki zahe uka mi ♮, sol # na fa #.

Yi tsa iliyonawo ya magantra ungadziwa na umhono wa potro (neheka mtru arumiyawo mhono wa hume), zi ngwe ungadziwa na umuhona wa hume.

Dzendze ya shitsuva ungadziwa sawa sawa na liji la mhimbizi, ɓe lewo yini kalisu wonehwa haraka haraka. Ilazimu ritumayiniye zini zifanyiwawo lewo ile yi huɓa na yi shombo ini irudi.

Gabusi

Gabusi lini furuku lakatrwa harimwa gudru la muri, asuli yalo Yemeni. Na woho lilo uhiriwa guanbus, gabusi (guanbüs, gabbus, gabûs awu gambusi). Li tsambaliha Omani, Araɓi sundia na harimwa massiwa ya Komori. Kaɓla lilo ujo urenga martaɓa ya shombo ihiriwawo Kabosa shi Ɓushini, ikawo titi tu. Ʋaʋo, harimwa yi shisiwa ya Maore gabusi lilo furuku kutri, lifanyiwawo na gudru la muri la tsimbwa. Muri unu ujoka mlandrema (Broussonetia greveana), mfenesi (Artocarpus heterophyllus) awu mmanga (Mangifera indica). Ngwe zahe ujoka traru ata upara sita, ukana gudru la mshumari wa mɓambo tsena na ngwezi ya mbuzi ivumisawo. Gabusi lini utsanganisa lamiziki za tsatsaruha, mawuri mgodro harimwa zi manzaraka. Iyo uparihanihwa tsena harimwa zi lamiziki za magini za rumbu. Mara nyengi utsanganisiwa na mkayamba hawu ɗunga zi himbo. sugawuha shombo ya wahimbizi wengi na wawo watsahawo wake wahimbizi wasomedzewawo harimwa zilikoli za lamiziki.

Violon

Violon ini shombo ya ngwe zi gurulwawo ya shi Ulaya ijilihanihawo harimwa li dunia piya. Ini shombo ya lamiziki yashi ustaãrabu washizungu, Maore hunu itriwa harimwa lamiziki zashi utamaduni. Irenge tsena martaɓa ya utamaduni wa shiãraɓu (siɓaɓu zihimbo azi ɗungawo) na za shiɓushi (iwonehwawo ha namna yi shombo yi sikwawo). Iyo ungadziwa hawuɗunga (mara nyengi weke) himbo za shislamu, zi kawona matchatchari mengi. Iyo ukadzwa harimwa uʋandre wa potro wa yi shifuba ya mgadzizi (neka mtru arumiyawo mhono wa hume), mawuri ɗe shombo ya shiɓushi ihiriwawo Lokanga. Hale woho, yako parhanihwa harimwa piya masiwa ya Komori. Rangu maha alifu mbili ihiɓu harimwa ya malangadzo yashi utamaduni ya shimaore, ɓe isusomedzewa uwanatsa waheyawo harimwa zi likoli za lamiziki.

Fanie Précourt